Ιστορία // αρχαία Ολυμπία
Γράφει η Κυριακή Δαρζάνου *
Γράφει η Κυριακή Δαρζάνου *
Γεννήθηκα και μεγάλωσα κοντά σε μια από τις διάσημες περιοχές της Ελλάδος, στην Αρχαία Ολυμπία. Αποτέλεσε ένα από τα πιο δοξασμένα ιερά της αρχαίας Ελλάδος και ο τόπος γέννησης των Ολυμπιακών αγώνων, των πιο σημαντικών αθλητικών γεγονότων της αρχαιότητας.
Υπάρχουν διαφορετικοί μύθοι για το πώς ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες . Σύμφωνα με τον πιο διάσημο μύθο, στην Ολυμπία ο Δίας πάλεψε με τον τιτάνα πατέρα του, Κρόνο, τον οποίο τελικά τον νίκησε και πήρε την θέση του στον θρόνο των θεών. Στην μνήμη για τη μεγάλη νίκη του, ο Δίας δημιούργησε τους Ολυμπιακούς αγώνες.
Ένας ακόμα μύθος αναφέρει ότι η αρχή των Ολυμπιακών Αγώνων σχετίζονται με το βασιλιά Οινόμαο της Αρχαίας Πίσας. Ένας χρησμός είχε πει στον βασιλιά ότι θα πεθάνει από το χέρι του γαμπρού του. Έτσι σκέφτηκε ένα σχέδιο με το οποίο θα εμπόδιζε την κόρη του να παντρευτεί.
Όταν η κόρη του Ιπποδάμεια είχε φτάσει σε ηλικία γάμου, ανακοίνωσε ότι κάθε μνηστήρας θα έπρεπε να διαγωνιστεί μαζί του στο άθλημα της αρματοδρομίας. Μόνο αν τον κέρδιζε, θα παντρευόταν την κόρη του, αλλά αν έχανε, θα έχανε την ζωή του. Έτσι, οι αγώνες ξεκίνησαν. Παρά τον κίνδυνο του θανάτου που υπήρχε, πολλοί μνηστήρες συμμετείχαν στους αγώνες αλλά ποτέ δεν κατάφερνε κάποιος να νικήσει. Δεν γνώριζε κανείς ότι είχε στην κατοχή του, τα ανίκητα άλογα του θεού Άρη.
Όταν Οινόμαος είχε νικήσει και θανατώσει, 33 μνηστήρες, έφτασε στην Αρχαία Πίσα ο Πέλοπας, ο οποίος ζήτησε σε γάμο την κόρη του βασιλιά. Η Ιπποδάμεια τον αγάπησε παράφορα και συνωμότησε μαζί με τον ηνίοχο του παλατιού να βοηθήσει τον Πέλοπα για να νικήσει, σαμποτάροντας το άρμα του βασιλιά. Όταν άρχισε ο αγώνας το άρμα έπεσε από τον πρώτο κιόλας γύρο. Ο βασιλιάς, μπερδεύτηκε στα ηνία των αλόγων και σύρθηκε στο στάδιο μέχρι θανάτου. Ο Πέλοπας και η Ιπποδάμεια παντρεύτηκαν. Οι αγώνες ιδρύθηκαν σε ανάμνηση για την ημέρα που ο Πέλοπας νίκησε τον βασιλιά.
Ιστορικά, χρονολογείται ότι οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 776 π.Χ. Αποτέλεσαν μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ της Σπάρτης και Ηλείας που βρίσκονταν σε σύμπραξη εκείνη την περίοδο.
Την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων οι πολεμικές συγκρούσεις σταματούσαν. Δεν άργησε να αποφασιστεί ότι όλα τα ελληνικά κράτη θα μπορούσαν να λάβουν μέρος στους αγώνες, εφόσον τηρούσαν πάντα την εκεχειρία κατά τη διάρκεια των αγώνων. Η περίοδος ειρήνης κρατούσε για ένα μήνα περίπου, αλλά στη συνέχεια επειδή όλο και περισσότερες πολλές πόλεις-κράτη της Ελλάδος έπαιρναν μέρος η περίοδος εκεχειρίας επεκτάθηκε σε τρεις μήνες, και πάντα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Το πιο σημαντικό επίτευγμα των αγώνων ήταν ότι ενίσχυσαν την αίσθηση της εθνικής ενότητας μεταξύ των Ελλήνων. Δεν υπήρχαν πόλη-κράτη μόνο οι Έλληνες.
Μεγάλες προσωπικότητες είχαν επισκεφτεί την Ολύμπια για να παρακολουθήσουν τους ιερούς αγώνες, όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, ο Θαλής της Μιλήτου ο οποίος πέθανε από θερμοπληξία στην Ολυμπία. Μερικές είχαν συμμετέχει κιόλας στους αγώνες όπως ο Αλκιβιάδης, ο Μέγας Αλέξανδρος και ο Νέρων της Ρώμης
Μόνο οι ελεύθεροι πολίτες, μπορούσαν να πάρουν μέρος στους αγώνες,με υποχρέωση την δεκάμηνη προηγούμενη εκπαίδευση τους στην πατρίδα τους και για ένα μήνα επίσης στην Ολυμπία.
Σκλάβοι και γυναίκες, απαγορευόταν να παρακολουθήσουν τους αγώνες κι αν μια γυναίκα πιάνονταν ως θεατής, θανατωνόταν. Οι βάρβαροι (μη Έλληνες) μπορούσαν να παρακολουθήσουν τους αγώνες μεν, αλλά δεν τους επιτρεπόταν να διαγωνιστούν.
Οι νικητές των αγώνων δεν έπαιρναν χρήματα, το βραβείο τους ήταν ένα στεφάνι ελιάς από το ιερό δέντρο του Δία, και ο νικητής είχε τη δυνατότητα να αναγείρει ένα άγαλμα για τη νίκη του. Στη γενέτειρά πόλη του είχε δωρεάν γεύματα για την υπόλοιπη ζωή του, και λέγεται ότι η πόλη του πρωταθλητή γκρέμιζε τα τείχη της για να τον υποδεχτεί, δεδομένου ότι δεν χρειάζονται πλέον τείχη με τέτοιο αθλητή ως πολίτη.
Από το 472 π.Χ, πραγματοποιήθηκαν αλλαγές στους αγώνες, πλέον θα πραγματο-ποιούνταν για πέντε ήμερες αντί μίας που ήταν στην αρχή. Την πρώτη ημέρα οι συμμετέχοντες έκαναν την εγγραφή τους στους αγώνες και έδιναν τον ιερό όρκο ότι είχαν εκπαιδευτεί για δέκα μήνες και ότι θα σέβονται τους κανόνες. Επίσης, την πρώτη μέρα γίνονταν αγώνες μεταξύ των αγγελιοφόρων των πόλεων. Τη δεύτερη ημέρα γίνονταν οι ιπποδρομίες και το Πένταθλο. Την τρίτη ημέρα γίνονταν οι αγώνες δρόμου. Την τέταρτη μέρα ήταν οι αγώνες πάλης, πυγμαχίας και το Παγκράτιο και την πέμπτη ημέρα δίνονταν τα βραβεία με εορτασμούς.
Κατά τη διάρκεια της Κλασικής Περιόδου χτίστηκε ο ιερός ναός του Δία . Στο εσωτερικό του ναού βρισκόταν το άγαλμα του θεού, φτιαγμένο από τον φημισμένο γλύπτη Φειδία. Δυστυχώς, δεν έχει σωθεί το άγαλμα, το γνωρίζουμε μόνο μέσω από τις απεικονίσεις νομισμάτων και τις περιγραφές από αρχαίους συγγραφείς. Ήταν περίπου 13,5 μ. ψηλό, απεικόνιζε τον θεό καθισμένο με την Νίκη στο δεξί του χέρι και να κρατάει ένα σκήπτρο με το αριστερό του χέρι. Το άγαλμα ήταν φτιαγμένο από χρυσό και ελεφαντόδοντο και θεωρείται ένα από τα επτά θαύματα του αρχαιότητας.
Τον 4ο αιώνα π.Χ πολλά νέα κτίρια προστέθηκαν, το στάδιο μετακινήθηκε προς τα ανατολικά και κερκίδες έγιναν στις πλευρές για τους θεατές. Ο Μέγας Αλέξανδρος ολοκλήρωσε την κατασκευή του Φιλιππείου, που είχε ξεκινήσει ο πατέρας του ο Φίλιππος ο Β΄ και διαγωνίστηκε κατά τη διάρκεια των αγώνων.
Τον 2ο αι. π.Χ , οι Ρωμαίοι κατέκτησαν την Ελλάδα. Οι Ρωμαίοι σύλησαν το ιερό και πήραν πολλούς από τους θησαυρούς της μαζί τους και τους μετέφεραν στην Ρώμη. Ο Σύλλας προσπάθησε να μεταφέρει και τους αγώνες στη Ρώμη, αλλά απέτυχε. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες περνάνε πλέον σε παρακμή, το ευγενικό πνεύμα των αγώνων άρχισε να νοθεύεται με βίαια θεάματα και σιγά-σιγά όλο και λιγότεροι Έλληνες αθλητές έπαιρναν μέρος σ’ αυτούς.
Κατά την Ρωμαϊκή εποχή, αγάλματα του αυτοκράτορα Αυγούστου και της οικογένειάς του τοποθετήθηκαν στο ιερό. Ο αυτοκράτορας Νέρων, ήρθε στην Ελλάδα το 67 μ.Χ. και έλαβε μέρος στις ιπποδρομίες, παρόλο που δεν νίκησε στον αγώνα κήρυξε τον εαυτό του νικητή, και στην επιστροφή του στην Ρώμη πήρε πολλά αγάλματα από τον χώρο μαζί του.
Τον 4ο αι. μ.Χ, επί Βυζαντινής εποχής ο Χριστιανισμός ορίστηκε ως η επίσημη θρησκεία του κράτους. Σαν αποτέλεσμα οι αγώνες απαγορεύτηκαν από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο και ο ιερός χώρος κλείνει μετά από 1.000 χρόνια λειτουργίας το 426 μ.Χ , διότι ο αυτοκράτορας και η εκκλησία θεωρούσαν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν μια ειδωλολατρική γιορτή και η γύμνια των αθλητών σε μερικά αγωνίσματα θεωρήθηκε απρεπή .
Η σπουδαία αυτή πόλη έμεινε κρυμμένη στους επόμενους αιώνες μέχρι την πρώτη ανασκαφή που διεξήχθη στον χώρο το 1829 από τη Γαλλική Επιστημονική Αποστολή με επικεφαλής τον N. J. Maison, η οποία έφερε στο φως μέρος του ναού του Δία και τμήματα των μετοπών που τον κοσμούσαν, πολλά από τα οποία μεταφέρθηκαν δυστυχώς στο Μουσείο του Λούβρου.
Η συστηματική έρευνα του ιερού ξεκίνησε το 1875 από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Παράλληλα με τις ανασκαφές πραγματοποιούνται έργα συντήρησης και αναστήλωσης των μνημείων. Ο χώρος είναι επισκέψιμος καθημερινά στο κοινό, με τον επισκέπτη να μπορεί να επισκεφτεί τους χώρους που προετοιμάζονταν οι αθλητές και να τρέξει στο αρχαίο στάδιο για να πάρει ένα κλαδί ελιάς όπως οι αρχαίοι Έλληνες αθλητές.
________________
